O FASCISMO

O FASCISMO E O NAZISMO

No período de entreguerras os problemas económicos provocaron a perda de confianza  nos sistemas democráticos e o ascenso das ditaduras de dereitas. A desestabilización foi produto do medo ao contaxio da revolución rusa e ao desenvolvemento de organizacións de ultradereitas e nacionalistas.

Os partidos fascistas caracterizáronse polo rexeitamento violento ao sistema parlamentario liberal, odio ao comunismo, nacionalismo racista exacerbado e culto á violencia. Os exemplos máis claros foron o fascismo en Italia en 1922  e o nazismo en Alemaña desde 1933 .

DEMOCRACIAS E DITADURAS NA EUROPA DE ENTREGUERRAS

As democracias

Tras a Primeira Guerra Mundial a democracia consolidouse na Europa Occidental e nórdica e estendeuse polos novos Estados do centro e leste de Europa, xeneralizándose así en prácticamente todo o continente coa excepción de Rusia (sistema comunista) e Hungría.

Pero os gobernos democráticos non foron capaces de resolver os graves problemas políticos sociais e económicos da Europa de entreguerras polo que amplos sectores da poboación defenderon a necesidade de Estados fortes e totalitarios. Esta necesidade xustificouse nun primeiro momento para frear o avance das Revolucións comunistas e a onda de folgas e manifestacións obreiras cara 1919 e 1920.

Pero tras a crise do 1929 e os seus terribles efectos, a poboación radicaliza as suas posturas políticas . Os valores democráticos son cuestionados e burguesía e clases medias queren un Estado forte que impoña disciplina e cohesión nacional.

Neste contexto, fascismo e nazismo que defendía un nacionalismo exaltado e violento imposto por un partido único, conseguiron gran apoio popular.

O triunfo das ditaduras

A democracia só resistiu nos países nos que estaba máis asentada. Nestes, o capitalismo reformouse e o Estado interveu na economía. Os partidos socialistas comezan a integrarse no xogo parlamentario.

Pero no resto de Europa, a inestabilidade económica e política favoreceu o éxito do partido nazi e outros partidos nacionalistas radicais nos países de Europa central, balcánica e mediterránea (España 1936).

En 1939 a maioría de sistemas políticos de Europa eran ditaduras de dereitas.

O FASCISMO

Entre 1920 e 1930 aparecen os movementos fascistas cunhas características comúns: antidemocráticos, anticomunistas, nacionalistas exaltados, culto a un líder e uso da violencia.

A ideoloxía fascista

Características:

- defensa dun Estado totalitario que controle todos os aspectos da vida : política, economía, cultura , pensamento...Nega os principios de liberdade individual do Liberalismo político, os dereitos, a igualdade, a separación de poderes...

- ditadura de partido único dirixido por un líder carismático ao que se lle rinde culto e se debe obedecer cegamente.

- Anticomunismo e anticapitalismo, formulando unha “terceira vía” o socialismo nacional, que pretendía acabar có conflito de clases.

- Nacionalismo exacerbado, expansionista e militarista.

- Racismo, considerando a raza branca como superior; e sobretodo destaca o antisemitismo do nazismo que consideraba a raza aria superior e aspiró a desaparición da raza xudea.

-Exaltación de elementos irracionais da conduta e polo tanto rexeitamento do racionalismo.

- Defensa da violencia como medio para acadar os seus obxectivos. Baixo esta idea crearon organizacións paramilitares donde a disciplina, os símbolos, mitíns, desfiles tiñan unha gran importancia.

Bases sociais do fascismo

Os movementos fascistas nunca lograron un maioritario apoio popular aínda que a súa base social pasou de ser minoritaria a ampla, sobre todo en Italia e Alemaña.

Os sectores sociais desarraigados tras a 1ª Guerra Mundial (militares)foron os primeiros en ser recrutados. Despois, coas dificultades económicas foron sumándose membros de clase media e importantes sectores da poboación obreira. Grandes empresarios e terratenentes ofreceron un apoio fundamental, xa que pensaban que controlando estes partidos se lograría un poder executivo forte e estable. Tamén exército e policía simpatizaron con estes movementos.

A ITALIA FASCISTA

A crise do réxime liberal italiano

Despois da guerra o paro e a inflación disparáronse en Italia. Folgas de obreiros , reclamando melloras salariais e laborais e revoltas campesiñas reclamando terras asolaban o país. Estas revoltas adquiriron carácter revolucionario entre 1919 e 1920 , coa ocupación de terras e fábricas. Empresarios e terratenentes estaban atemorizados.

Xunto a esta crise social hai unha crise política xa que gañan peso os partidos socialistas de corte bolxevique fronte aos tradicionais.

O Partido Socialista, pola súa banda, tiña divisións internas entre os reformistas, partidarios de colaborar có réxime parlamentario e os que defendían a revolución que acabarán fundando o Partido Comunista de Italia.

Esta situación súmase ao feito de que tras a Guerra os italianos non obteñen os territorios prometidos ,como Fiume, que de feito foi ocupado polo poeta Gabrielle D´Annunzio aínda que abrigado a abandonalo polo goberno italiano.

A marcha ao poder do fascismo

O fundador do Fascismo foi Benito Mussolini, de pasado socialista pasou a ser nacionalista extremo e anticomunista ante a decepción da postura dos aliados na guerra. En 1919  fundou os Fasci Italiani di Combattimento, grupo paramilitar ataviados con camisa negra que defendían posicións ultranacionalistas con tintes socialistas. A súas accións foron violentas como destrucción do diario socialista Avanti, ataque a organizacións campesiñas e obreiras atacando as súas sedes.

Por outra banda, a medida que gañaban apoios entre clases media e empresarios, comezaron a tomar parte na loita parlamentaria a través do recén fundado (1921) Partido Nacional Fascista. En 1922 e tras o fracaso dunha folga xeral, deciden a toma do poder. O 22 de Outubro de 1922 é a “marcha sobre Roma” que significa a toma de poder de xeito efectivo. O rei Vítor Manuel III negóuse a sancionar esta acción e pedíulle a Mussolini que formara goberno.

A etapa parlamentaria

Entre 1922 e 1925 Mussolini é primeiro ministro e foi, paulatinamente sustituíndo a democracia pola súa ditadura persoal. Nun primeiro momento formou un goberno de coalición cós liberais e conservadores. En 1924 os fascistas asesinan ao líder socialista Matteotti  por pretender a nulidade das eleccións. Non lles deixan aos socialistas ocupar os seus escanos. Foi o comezo da ditadura.

A ditadura fascista

Desde 1925 Mussolini elimina toda oposición mediante a creación da policía política (OVRA), supresión de partidos políticos e sindicatos e tamén mediante a censura.

Creose un réxime totalitario de partido único con Mussolini, o Duce, como líder.

Cós Pactos de Letrán coa Igrexa Católica o Estado Italiano é recoñecido e nace o Estado Vaticano. A relixión católica pasa a ser a única relixión oficial do Estado.

O Estado Fascista controla a educación mediante os mestres e profesores universitarios e integra aos nenos desde os 4 os 18 anos nas organizacións xuvenís fascistas. Asimesmo controlaba a cultura e os medios de comunicación mediante o Ministerio de Propaganda. A muller foi animada a incorporarse á vida laboral pero cobraban menos que os homes e ademáis reforzóuse o seu papel de nai cunha política natalista.

Na política económica  o Estado aplicou unha política liberal pero despois cedeu a unha política intervencionista controlando a producción no campo, a revalorización da lira e pretendeu a autarquía industrial mediante a creación do IRI (Instituto  Italiano para a recosntrucción). En canto aos sindicatos, fixo unha política de eliminación de conflitos de clase  integrando obreiros e patróns nunha mesma organización, sistema que lle permitía controlar aos traballadores.

A partir de 1936 Mussolini da paso a una auténtica economía de guerra.

               asesinato de Mussolini en la Segunda Guerra Mundial

O film "Novecento" de Bernardo Bertolucci ilustra moi ben a época do asecnso do Partido Fascista , as causas e as terrible consecuencias.